We leven in een zelfgecreëerde bubbel. Onze bubbel is ingekaderd door onze meningen en overtuigingen. En die overtuigingen zijn zonder twijfel weer ingegeven door opvoeding, religie en levenservaringen. Deze overtuigingen bepalen het kader waarin we leven. Vanuit dat kader communiceren we ook met anderen en maken we kennis met andere meningen, visies en ideeën. Dat is verrijkend en tevens frustrerend.
Andere meningen kunnen botsen met onze waarheid. En omdat onze waarheid tevens een deel is van onze identiteit en eigenwaarde, houden we maar angstvallig vast aan onze kaders en blijven we ‘onze bubbel’ verdedigen.
Toch is het leerzamer om soms uit te zoomen en de verbinding of de confrontatie aan te gaan met andere waarheden. Waarom zou de ander niet zijn of haar waarheid hebben?
De wereld groter maken
Door uit te zoomen maken we de wereld groter. Als we van een afstand durven kijken naar al deze waarheden, zien we ook de betrekkelijkheid van onze eigen waarheid. We zien alle onderlinge verbindingen die ons realiseren waarom mensen vanuit hun eigen kaders denken en handelen. Uitzoomen geeft ons een betere kijk op het geheel en het systemische besef van onderlinge verbondenheid.
Toen ik 12 jaar was las ik een boek met de titel ‘100 wereldgodsdiensten’. In dat boek stond keurig geordend een overzicht van alle religies met alle verschillen en overeenkomsten. Het trof me dat ik, opgevoed in een redelijk streng katholiek gezin, zoveel oprechte en diepgewortelde waarden tegenkwam. Waarden die in essentie allen vanuit een en dezelfde bron voortkwamen, maar in de beleving zoveel verschillen vertoonden. Ze kwamen allen voort uit een diep spiritueel verlangen en een zoeken naar ankers waarmee je het leven houvast kon geven.
Verbinding op een diepere laag
Steeds probeer ik uit te zoomen. Overtuigingen en meningen vanuit verschillende invalshoeken te benaderen. Het helpt me om niet vast te blijven zitten in mijn eigen kaders. Door de wereld groter te maken voel ik me meer verbonden. Ondanks verschillende opvattingen ervaar ik op een diepere laag verbinding waarin we in essentie één zijn.
Ben je op zoek naar bezieling? Of wil je richting bepalen bij een loopbaankeuze? Deze meditatie kan je helpen om jouw oorspronkelijke bezieling weer te ontdekken.
Zoek een plek waar je rustig kunt zitten zonder afgeleid te worden. Sluit je ogen en richt je aandacht op jezelf.
meditatie bezieling
Ervaar bewust je lichaam. Je lichaam is een antenne, die heel goed de trilling voelt van jouw verlangen en bezieling. Maar misschien zit er nog wat ruis op, waar je je eerst doorheen moet werken. Begin om met ontspannen aandacht je lichaam waar te nemen.
zonder oordeel
Neem zonder oordeel waar wat je voelt en wat er in je opkomt, alsof je ontspannen kijkt naar een film van wat er zich in jouw lichaam afspeelt aan gedachten, gevoelens en emoties. Wees je ook bewust van fysieke waarnemingen, zoals spierspanning. Loop zo in gedachten door je hele lichaam. Voel de beweging van je ademhaling. Merk op hoe je adem in en uit gaat in een ontspannen ritme. Welke gedachten en gevoelens worden zichtbaar zonder een oordeel te hebben op wat je waarneemt?
terug in de tijd
Stel je voor dat je enkele duizenden jaren terug gaat in de tijd. Je bent ergens in de oertijd beland en je zit met de stam waartoe jij behoort rond het vuur. Je hoort het knapperend vuur en je warmt je samen met de anderen aan de warmte van dit vuur. Neem de tijd om de sfeer van dat moment in te voelen. Wie ben jij in deze stam? Wat is jouw functie of rol in de stam? Wat doe je daar en waar word je om gewaardeerd?
Neem, de tijd om bewust te zijn van jouw rol. Ben jij een leider, een strijder of een rebel? Of ben je de moeder, de helper of de genezer? Misschien ben je wel een magiër, een dromer, of een ontdekkingsreiziger? Of ervaar je jezelf als de stille wijze? Voel wat helemaal bij je past en in welke rol of situatie jij je helemaal thuis zou voelen.
Welke archetypische rol bezielt jou het meest?
Kijk of je de energie van die rol ook in je hele lichaam kunt voelen en wat dit met je doet? Wat zijn woorden, beelden of gevoelens die daarbij opkomen.
En terwijl je je langzaam weer terug komt in het nu, kijk je of er gevoelens, gedachten of woorden zijn blijven hangen, die je meeneemt in het nu. Blijf zo even rustig zitten terwijl je nadenkt over wat je heeft bezielt. Waar ben je enthousiast van geworden? Welke inzichten heeft deze meditatie jou gebracht en welke betekenis heeft dit voor je huidige leven en werk?
Communicatie is méér dan woorden. Het is een verborgen wereld van gevoelens, emoties, gedachten en intuïtie
De onderstroom in communicatie
Communicatie begint al met hoe we ons verhouden tot de wereld om ons heen. Hoe kijk en reageer je als mens naar de wereld? Hoe communiceer je met al het ‘andere’ buiten jou? We noemen dat ons wereldbeeld of mensbeeld dat zorgvuldig is opgebouwd uit ons karakter, opvoeding, overtuigingen en ervaringen. Onze communicatie met anderen is bij voorbaat al ingekleurd door het mensbeeld dat we in ons leven hebben opgebouwd. Dit beeld kan positief, kritisch of negatief zijn en is in de tijd ook aan verandering onderhevig. Het is als een dans, waarin we aantrekken en afstoten. Deze ‘dans’ met onze omgeving is voortdurend gaande. We kunnen het niet stopzetten. Misschien kunnen we tijdelijk op een berg gaan zitten of ons afzonderen van de wereld of van de mensen, maar zolang we leven is er communicatie en interactie met de wereld om ons heen. Misschien is deze interactie wel het leven zelf.
Hoe wij naar de wereld kijken is ónze werkelijkheid. En we houden ons graag vast aan deze werkelijkheid, omdat ze houvast biedt en enige zekerheid geeft aan wie we zijn. Anderen hebben weer hún waarheid en werkelijkheid . En zo is er een voortdurend spanningsveld met de wereld om ons heen. Als de wereld verandert, omdat bv. onzekere tijden zich aandienen, dan moeten ook wij onze opvattingen of ons mensbeeld bijstellen.
Communiceren met de ander
Als we in gesprek zijn met de ander worden onze opvattingen of overtuigingen nog meer uitvergroot en op de proef gesteld. In een split-second weten we of we ons op ons gemak voelen bij die ander of dat we op onze hoede moeten zijn. We noemen dat de ‘onderstroom’ in communicatie. We horen of zien het niet, maar het is er wel. Deze mystieke onderstroom bepaalt grotendeels ook het succes van onze communicatie. Overtuigingen of ervaringen uit het verleden projecteren we onbewust op onze gesprekspartners.
Is dit van jou of van mij…
Deze onderstroom is altijd heel subtiel of soms nadrukkelijk aanwezig in contacten met anderen. De ander werkt als een trigger die gevoeligheden in ons losmaakt. Daarom is het belangrijk dat we voldoende zelfkennis ontwikkelen om deze projectie tijdig te onderkennen en te weten of datgene wat we voelen iets van onszelf is of van de ander. Wellicht dat een dominante gesprekspartner iets in ons losmaakt waar we zelf graag iets meer van zouden willen hebben. Daarom kunnen ook lastige gesprekken met collega’s, klanten of partners zo leerzaam zijn.
Intuïtie in de onderstroom
Heb je wel eens het gevoel dat je een bepaalde weg in moet slaan, zonder dat je dit kunt verklaren? Of dat je een keuze maakt die jouw omgeving afwijst, maar het voor jou de énige weg lijkt te zijn? Jouw intuïtie of je ‘onderbuikgevoel’ speelt een belangrijke rol in communicatie. Het is een extra dimensie van (hoog)gevoeligheid die je vaak niet logisch kunt beredeneren, maar die toch heel krachtig kan bijdragen aan het succes van jouw communicatie. Zo kun je aanvoelen wat er speelt bij jouw gesprekspartner, zonder dat dit uitgesproken wordt en kun je sneller de essentie van een gesprek ontdekken. Voorwaarde is wel dat je er voor open durft te staan voor jouw intuïtie, maar ook nuchter blijft in de manier hoe je hier mee om gaat.
boeddhistische invalshoek
Andere kijk op het mensbeeld
Het boeddhisme leert ons om nog een extra dimensie toe te voegen aan communicatie: ‘Het aanwezig zijn in het moment en bewust en aandachtig luisteren’. Dit lijkt vanzelfsprekend, maar de ervaring leert dat maar een deel van onze aandacht bij de gesprekspartner is, omdat we intussen al weer nadenken over onze volgende stap in het gesprek. Daarmee missen we de essentie van de boodschap en luisteren we meer naar onze gedachten dan naar onze gesprekspartner. Met aandacht aanwezig zijn is een belangrijke grondhouding, die merkbaar meer voldoening en resultaat geeft.
Een ander aspect uit het boeddhisme is de bereidheid om met mededogen het gesprek in te gaan. Dat klinkt naar Westerse maatstaven misschien wat vreemd, maar het gaat er vooral om om de ander volledig als mens te zien, los van het feit of we iemand sympathiek vinden of dat iemand een andere mening is toegedaan.
Een niet eenvoudige uitdaging om vanuit zelfkennis , intuïtie en mededogen de ander tegemoet te treden. Een uitdaging die raakt aan kwetsbaarheid, maar een diepere en rijkere laag in onszelf wakker maakt en daarmee ook de kwaliteit van onze communicatie met anderen vergroot.
Ben Hoogenboom/ ZenCenter – Centrum voor Zingeving
Zingeving is het besef van eenvoud in de werkelijkheid van alledag
De eenvoud van het leven
Soms drijf je rusteloos door het leven, steeds op zoek naar nieuwe indrukken en steeds verder bij jezelf vandaan. Zoekend naar méér, beter of anders. Een eindeloze weg die als een vicieuze cirkel steeds weer terugkomt bij het begin.
De mensheid zoekt al eeuwenlang naar dat éne. Dat éne dat het materiële overstijgt. Dat niet te koop is en een niet te bereiken ideaal lijkt te zijn, want net als je denkt dat je het hebt, dan verdwijnt het weer en sta je met lege handen. We proberen er woorden aan te geven, zoals het streven naar een hoger doel, geluk, éénwording of verlichting, maar meestal verzanden we in woorden, omdat we nauwelijks in staat zijn om in woorden uit te drukken wat we bedoelen en waar dat diepere verlangen naar uitgaat.
De mystiek van deze zoektocht intrigeert me mateloos. Vooral omdat ik zelf een zoeker ben, verwonderd kijkend naar het leven en naar de zin ervan.
Het Zenboeddhisme maakte korte metten met een zoektocht die buiten mij lag. Juist door dit rusteloos zoeken dwaalde ik verder af van waar ik naar zocht. Het mentale wapengekletter bracht me niet naar de kern.
Mijn zen-weg begon met stilte! Niet met krampachtig zoeken, maar met luisteren naar mezelf. Naar alle innerlijke verhalen over verlangens, intriges, valkuilen en vooral over kwetsbaarheid. Een luisteren zonder oordeel, zonder doel en met een diep mededogen. Dit luisteren maakte me stil, met aandacht voor het kleine en voor de eenvoudige werkelijkheid van alledag.
de KUNST van het kleine…
Aanwezig zijn in het moment geeft een diep gevoel van voldoening. Wat je ook doet en wat je werkzaamheden ook zijn. Als je aanwezig bent in het moment met een aandachtige en wakkere geest ervaar je rust en voldoening. Juist door de aandacht te richten ontstaat er ruimte om het gehele ‘plaatje’ te zien. Er ontstaat rust en vertrouwen waarin er open aandacht is voor het grotere geheel, terwijl toch elk detail zichtbaar is.
eenvoud in elk moment
Het maakt niet uit of je een rol vervult als leidinggevende, ouder, mantelzorger of politieagent: aanwezig zijn in het moment geeft een nieuwe kijk op je leven en geeft je bezigheden een diepere wezensgrond. Aandachtig zijn is de eenvoud ervaren. Dat geldt ook voor de kleinste bezigheden in het leven waarin je de KUNST van het kleine kunt beoefenen. Wie jij bent wordt vooral zichtbaar in jouw aanwezigheid van moment tot moment in de kleinste dingen van alledag.
Ben Hoogenboom, Directeur ZenCenter. Geïnspireerd door ‘De Zen van het leven’/ J Stollman
Wat bezielt je? Wat haal je in je hoofd? Hoe kom je daar nu bij?
Deze vraag heeft vaak een negatieve lading. Blijkbaar wordt datgene waar je door bezield bent geraakt niet als normaal ervaren. Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg. Blijkbaar ligt bezieling dus vaak buiten onze norm of comfortzone.
De spirit in je leven
Toch is bezieling in je werk, relaties en contacten belangrijk. Bezieling geeft energie en betekent dat je geïnspireerd bent en oprecht gelooft in wat je doet. Bezieling is de spirit in je leven waarmee je zin geeft aan je bestaan. Zonder bezieling kun je beter iets anders gaan doen, want als de ziel er uit is dan is het tijd om de bakens te verzetten, want wat niet bezield is, is niet meer levensvatbaar.
Het vraagt moed om naar je hart te luisteren
Het is soms best lastig om uiting te geven aan wat je bezielt of wat je raakt . Om verbinding te maken met wat er diep in hart leeft en de moed te hebben daar naar te luisteren. Men zou het wel eens gek kunnen vinden, omdat je buiten de bestaande lijntjes gaat kleuren. Uiting geven aan wat je bezielt is soms een eenzaam proces, waarbij je soms tegen de stroom in moet oproeien om datgene te bereiken wat je werkelijk wilt.
Een praatje maken
Bezieling gaat niet alleen over grote thema’s, zoals een bijdrage te leveren aan een schonere wereld of ten strijde te trekken tegen onrecht of racisme. Het zijn juiste de kleine alledaagse dingen die je een gevoel van voldoening en zin kunnen geven. Een zieke buurman bezoeken, het opknappen van een oude kast of met iemand een praatje maken die eenzaam is.
Soms is lijden nodig om iets te overwinnen
Uiting geven aan wat je bezielt is niet altijd makkelijk. Het kan frustrerend zijn en veel van je verlangen. Toch kun je daar achteraf een fijn en tevreden gevoel aan overhouden. Soms kan iets buiten jouw comfortzone liggen, waar je toch een sterk gevoel van zingeving in kunt ervaren. Strijd of lijden is soms nodig om te beseffen dat je iets bijzonders hebt gepresteerd of iets hebt overwonnen.
Zen en bezieling
In de zentraditie is bezieling gekoppeld aan een levenswijze. Het gaat daarbij minder om wat je doet maar hoe je het doet. Als je al je activiteiten met bewuste aandacht doet in het ‘hier en nu’ dan krijgen die activiteiten meer diepgang en betekenis. Je brengt als het ware een ziel in jouw actie, waardoor je meer voldoening ervaart. Je kunt dit toepassen in elke actie, zoals het opruimen van je kamer, maar ook in het met aandacht zijn in een gesprek. Door op deze manier te focussen ervaar je meer energie en voldoening. Daarnaast zal de kwaliteit van je actie ook merkbaar beter of succesvoller zijn.
Wanneer het leven te oppervlakkig is geworden dan is het tijd om op zoek te gaan naar jouw bezieling….
We hebben allemaal een rugzak met pakjes die we ongemerkt meetorsen in ons leven. Die pakjes bestaan uit onze opvoeding, achtergrond en cultuur, maar ook uit positieve of negatieve ervaringen uit het leven.
Er zijn pakjes die bijzonder traumatisch kunnen zijn. Ervaringen van dood, scheiding, misdaad of geweld kunnen een enorme indruk achterlaten en ons een leven lang achtervolgen. Ons leven kan er danig door worden beïnvloedt. En toch is er geen dokter of chirurg die ooit deze pakjes fysiek heeft waargenomen. Ze zijn aanwezig in de vorm van energieën die zich in ons systeem hebben vastgezet.
door alle pakjes zien we maar een deel van de werkelijkheid
Deze pakjes belemmeren ons zicht op de werkelijkheid. Zij zijn de mist die ons belemmert om verder te kijken en helder te zien. Ze benemen het zicht op de realiteit en we kunnen er daarom behoorlijk last van ondervinden. We worden niet begrepen of voelen ons niet verbonden met anderen. We zijn ons vaak niet eens bewust van de aanwezigheid van die pakjes omdat ze onbewust onderdeel van ons bestaan zijn geworden en verankerd in ons leven. We zijn er zo mee vergroeid dat we niet anders meer weten. Ze zijn als het ware ingebrand op de harde schijf van het leven.
de schoonheid achter de pakjes
Als we achter deze pakjes zouden kunnen kijken en alle negatieve ervaringen, overtuigingen en patronen los kunnen laten, dan ontdekken we ons pure zelf en de schoonheid die er achter verborgen zit. We vallen dan in een dimensie van een helder bewustzijn, die we ook ons authentieke of spirituele zelf noemen.
spontane euforie
Er zijn soms van die momenten, waarop de pakjes spontaan wegvallen. Er is dan een euforisch gevoel dat we diep geraakt worden in zingeving en betekenis. Een gevoel dat je adrenaline stroomt en je geraakt wordt in een diep gevoel van dat je lééft. Dat kan bijvoorbeeld zijn als je vecht tegen onrecht of voor een betere wereld. Of voor mensen die het minder hebben of vervolgd worden. Maar ook in kleine dingen, zoals de glimlach van een kind of de overweldigende schoonheid van de natuur. Soms betekent dit dat je over je grenzen heen gaat en verder gaat dan je ooit van jezelf had kunnen denken. ( ‘Er is lijden nodig om echt te leven’, zegt de boeddha). Maar de beloning is groot. Er is een groot gevoel van voldoening. Alles klopt op dat moment en alles is goed zoals het is.
pakjes uitpakken
Die euforische momenten zijn vaak van korte duur. En al snel kun je weer vervallen in de oppervlakkigheid en rusteloosheid van het leven. De pakjes om ons heen doen ons weer beseffen dat er werk te doen is, omdat het mistig wordt en we de puurheid van het leven niet meer helder kunnen zien. Dit is het moment om de pakjes uit te pakken en de inhoud onder ogen te zien. Het vraagt om moed en vertrouwen om met een open en vrije geest naar de pakjes te kijken. Ook met respect, omdat veel pakjes ongemerkt een bijdrage hebben geleverd aan onze ontwikkeling.
De pakjes lossen op als we er tijdelijk een vergrootglas op leggen en ons bewust zijn van de betekenis en de waarde ervan. Ook al wijzen we sommige pakjes volstrekt af, is het van belang om ze met mededogen te omarmen. Achter de pakjes vinden we onze oorspronkelijkheid en de zin van het bestaan. De aansluiting met een natuurlijke stroom die er altijd al was.
verbinding op een diepere laag
Achter de pakjes vinden we wat ons echt ten diepste raakt. In de overgave aan het leven ontdekken we de koers en de zin van ons bestaan. De woordeloze staat van zijn. Het contact met onze ziel en de missie van ons leven. Hoe mooi zou het zijn om ons zo ook te verbinden met anderen. Elkaar te ontmoeten om door elkaars pakjes heen te kunnen kijken en elkaar te zien zonder overtuigingen, oordelen en angsten. En daarin elkaars verlangen en zielemissie te herkennen.
Veel mensen zijn hooggevoelig. En dat geldt zeker niet alleen voor vrouwen, want ook mannen zijn gevoeliger dan je misschien denkt.
hooggevoeligheid in je werk
Hooggevoeligheid is tegenwoordig een veelgebruikte uitdrukking om aan te geven dat iemand extra gevoelig is voor informatie en prikkels uit zijn of haar omgeving. Daar kunnen hooggevoelige mensen last van hebben in de vorm van stress, overprikkeling, depressiviteit of je kunt je disconnected voelen met je omgeving. Het kan echter ook een voordeel zijn dat je gevoelig bent. Je neemt (vaak onbewust) veel meer waar, vooral in de onderstroom van ‘dat wat niet gezegd wordt’. Dat maakt je bewuster van je denken en voelen, waardoor je meer overzicht hebt over een situatie en creatiever kunt handelen.
Prikkels zijn verslavend
Zijn we gevoeliger geworden in de loop van de tijd? Zeker is wel dat de hoeveelheid informatie en prikkels, die ons dagelijks overspoelen, in de afgelopen decennia enorm zijn toegenomen. Neem bv. de toename van communicatie (o.a. via sociale media, tv en reclame). Ook de toegenomen drukte in het verkeer en de snelheid waarmee actie en reactie elkaar opvolgen. De druk van verwachtingen en resultaten op het werk en het toegenomen sociale verkeer trekken een zware wissel op onze sensitiviteit en opnamevermogen. Prikkels kunnen ook verleidelijk zijn en lijken collectief verslavend. Kijk maar naar de verslavende telefoon en het voortdurend zoeken naar afleidingen om onze tijd te vullen. Onze gedachten draaien op volle toeren, steeds weer op zoek naar nieuwe prikkels en sensaties. Zo kan de innerlijke antenne overbelast raken en is het tijd om stil te staan en jezelf te ‘resetten’.
Mannen minder gevoelig dan vouwen?
Zijn mannen minder gevoelig?
Zijn mannen minder gevoelig dan vrouwen? Nee, ik denk van niet. Er is wel een verschil met hoe we omgaan met prikkels en informatie. Waar mannen in het algemeen meer behoefte hebben aan een gestructureerde verwerking van alle prikkels en het misschien minder snel uiten, zijn vrouwen meer gevoelig voor sociale prikkels en menselijke verhoudingen. Zij zijn meer in staat om te multitasken in het verwerken van prikkels en gevoelens en hier meer op detailniveau uiting aan te geven.
Hooggevoeligheid betekent niet dat men alleen gevoelig is voor zintuiglijke waarnemingen, maar in het bijzonder ook voor de sociale sfeer of de energie in de omgeving. Hooggevoelige mensen kunnen uitstekend de non-verbale onderstroom ervaren in een team of organisatie. Zij weten wat er onderhuids speelt tussen bv. collega’s en kunnen gevoelens van irritatie, angst, jaloezie, onzekerheid en onmacht feilloos aanvoelen, maar zijn zich ook bewust van de ‘verborgen agenda’s’ en de ‘politieke spelletjes’ in een organisatie. Die onzichtbare onderstroom kan zo overweldigend zijn en zeker als de grenzen wegvallen tussen de eigen gevoelens en die van anderen. Men gaat dan teveel op in het geweld van prikkels en waarnemingen, dat de kans op stress of burn-out makkelijk op de loer ligt.
autoriteit versterken en grenzen bewaken
Hooggevoeligheid is een kwaliteit, die je ook in de weg kan staan. Het vraagt namelijk om je autoriteit goed te bewaken. Met autoriteit bedoel ik dat je bewust en stevig in je eigen energie/aarding staat. Emotioneel en mentaal opgewassen tegen het geweld van de externe prikkels en niet omvergeblazen wordt. Dat vraagt zelfkennis en weten wat je valkuilen, belemmeringen én grenzen zijn. Vanuit de boeddhistische invalshoek vraagt dit ook een verbinding aan te gaan met jouw innerlijke (stille) wijsheid, die als het ware op een neutrale en ontspannen manier het overzicht houdt op jouw denken, voelen en handelen. Meditatie, mindfulness of yoga zijn goede technieken om contact te maken met innerlijke kracht en autoriteit. Kortom er moet voldoende tegenwicht zijn om zelf goed in balans te blijven met de prikkels en het lawaai uit de uiterlijke wereld.
Hooggevoelige mensen zijn vaak helpers, die gevoelig zijn voor de behoeften en noden van anderen. Zij vinden het ook lastig om ‘nee’ te zeggen. Dat betekent dat ze vaak energetisch openstaan voor de onderstroom bij anderen en daarmee teveel van hun eigen energie weggeven. Met als gevolg dat ze sneller vermoeid raken en zich terugtrekken in hun eigen wereld.
Hooggevoeligheid in de organisatie
hooggevoeligheid in je werk
Hooggevoelige mensen zijn een waardevolle en unieke bijdrage voor de organisatie. Ze nemen veel waar en zijn gevoelig voor de onderstroom. Daarmee hebben zij vaak een goede signaalfunctie voor als iets in de onderlinge verhoudingen scheef dreigt te lopen. Zij zijn als de ‘haarlemmer olie’, het smeermiddel voor een goede sfeer en zijn over het algemeen creatief. Omdat ze veel informatie binnen krijgen hebben ze vaak een duidelijk overzicht over de situatie en weten ze welke stappen genomen moeten worden. De andere kant van hooggevoelige mensen is dat ze niet altijd makkelijk zijn voor zichzelf en anderen. Ze zijn wel sociaal, maar niet sociabel. Ze trekken zich soms terug, omdat de prikkels hun teveel worden. De uitdaging in de organisatie of het team is om elkaar bewust te maken van elkaars kwaliteiten, waarbij men rekening houdt met elkaars specifieke behoeften.
Hooggevoeligheid is een kracht, die je leven intenser en mooier kan maken. Zorg wel voor voldoende balans met wat je innerlijk aan kan en geef vooral je grenzen aan.
