Wat is de zin van het leven?

Een man van middelbare leeftijd besluit het leven van alledag achter zich te laten om antwoord te vinden op deze éne cruciale vraag. Gewapend met een videocamera gaat hij op pad om mensen uit alle lagen van de samenleving te interviewen en de vraag te stellen: “Wat is de zin van het leven”.

universele levensvraag

De Amerikaanse documentaire ‘The One” die hier uit voortgekomen is heb ik al diverse malen met grote interesse bekeken, want deze vraag houdt mij ook bezig. En de antwoorden helpen me misschien op mijn zoektocht om verder door te dringen in de mystiek van deze universele levensvraag.

Voor sommigen is het onzinnig om deze vraag te stellen. Het leven komt zoals het komt en heeft geen specifiek doel, behalve dan misschien de voortplanting van de mens. Niet geheel tot mijn verrassing hadden de meeste mensen geen idee of deden hakkelend een poging om antwoord te geven op deze vraag. Sommigen noemden God, schoonheid of liefde als ultieme zin van dit leven.

Zo herinner ik mij uit mijn schooltijd de vraag uit de kleine catechismus : “Waartoe zijn wij op aarde?”. Het antwoord stond er alvast bijgeschreven, zodat ik er niet over na hoefde te denken: “Wij zijn op aarde om God te dienen en hier en in het hiernamaals gelukkig te zijn’. Ik had toen geen besef van de betekenis van dit antwoord en had er net zo min over nagedacht als veel anderen die deze vraag voorgeschoteld kregen.

Een antwoord waar ik een verbinding mee voelde

Uiteraard was ik benieuwd of er uit al deze interviews een antwoord kwam, wat mij werkelijk raakte. Een antwoord waar ik diep van binnen een verbinding mee voelde. Hopelijk kon ik het vinden bij de antwoorden van bekende spirituele leiders, schrijvers en denkers, zoals Deepak Chopra, Thich Nhat Hahn, de Dalai Lama, Ram Dass en de vele anderen, die werden geïnterviewd. Hoewel hun antwoorden wijs, doordacht en soms humoristisch overkwamen, kon ik toch niet de verdieping voelen die ik had verwacht.

Het antwoord dat mij het meest raakte was echter het antwoord van de Amerikaanse monnik Thomas Keating.: “De zin van het leven is het besef dat jij en ik één zijn, ofwel dat jij en het andere één zijn”. Waarom dit antwoord mij raakte weet ik niet precies. Misschien een mooie filosofische gedachte of toch een antwoord dat raakte aan een diepe innerlijke waarheid.

Ik herken het overigens tijdens verdiepende (coach) gesprekken. Momenten waarop je samenvalt met je gesprekspartner. Een eenheidsbesef dat enorm betekenisvol en verbindend aanvoelt. Maar ook in de natuur kan het me overvallen. Wanneer ik me één voel met al het andere om mij heen.

Ik realiseer me dat dit voor mij kleine pareltjes zijn van een zinvol leven. Maar voor ieder geldt hierop een strikt persoonlijk antwoord.

Wat zou trouwens jouw antwoord zijn op de vraag: “Wat geeft zin en betekenis aan jouw leven?”

Ben Hoogenboom/ZenCenter/ Centrum voor zingeving.

4 november 20218 augustus 2023

het gepeste kind

‘Ik ga niet meer naar school!’ Dit laatste komt er met een kreet uit. En dan is het stil. Een ongemakkelijke stilte die overgaat in zacht gesnik.

Paul is begin 50 en heeft een goede baan als IT specialist. Hoewel hij tevreden is met zijn leven, kampt hij al jaren met een gevoel van onzekerheid. Hij heeft een laag zelfvertrouwen en heeft het gevoel dat hij zich onnodig wegcijfert, waardoor hij carrièrekansen heeft laten liggen. Paul is een sympathieke en positief ingestelde man die het met iedereen goed kan vinden, maar zijn lage zelfvertrouwen begint hem steeds meer parten te spelen.

Ik ben met Paul in gesprek. Hij wil werken aan zijn zelfvertrouwen en wil het zeurderige gevoel van ‘er niet toe doen’ overwinnen. Paul kan goed reflecteren en analyseren, maar voelt dat hij dit probleem niet op een verstandelijke manier kan oplossen. Hij zou zichzelf het liefst ‘aan zijn haren omhoogtrekken uit het moeras’, maar beseft dat hij daar toch echt hulp bij nodig heeft.

Paul werd op de lagere school veel gepest. Hij denkt dat hier zijn gevoel van onzekerheid is ontstaan. Ik merk dat als hij hier over praat er een andere energie zichtbaar wordt. Hij praat zacht, is verdrietig en ook zijn lichaamshouding verandert in een timide en verlegen man. Als ik hem vraag wat hij voelt, antwoordt hij dat hij weer terug is bij dat ‘gepeste kind’.

Mag ik eens praten met dat gepeste kind?

Ik vraag hem of ik mag praten met dit gepeste kind. Hij kijkt verbaasd maar lijkt het ook wel spannend te vinden. Ik nodig hem uit om een andere plek te zoeken waar hij als gepest kind zou willen gaan zitten.
Hij staat op van zijn stoel en zonder verdere woorden zoekt hij een plek op de grond tegen de verwarming, waar hij met opgetrokken benen gaat zitten met zijn handen over zijn hoofd.
Ik draai mijn stoel naar hem toe en vraag hem hoe het gaat. Het blijft stil. Minutenlang spreekt hij geen woord. Ik voel de spanning van het verdriet en de eenzaamheid.

Ik ga niet meer naar school!

‘Ben jij het gepeste kind, waar Paul het steeds over heeft?’
Langzaam komt er beweging in het hoopje machteloosheid wat tegen de verwarming zit. ‘Ja, maar ik heb niks gedaan. Ik durf niet meer over het schoolplein te lopen, want ze zoeken me steeds op’. Ik ga niet meer naar school!’ Dit laatste komt er met een kreet uit. En dan is het weer stil. Een ongemakkelijke stilte die overgaat in zacht gesnik.

Je bent verdrietig en ik begrijp dat je niet meer naar school wil. Wat zou je wel willen?
‘Dat ze me met rust laten en niet steeds vervelende dingen naar me roepen. Ik wil gewoon met iedereen spelen. En ik wil dat ze me aardig vinden !’

Wat zou jij kunnen doen om aardig gevonden te worden? ‘Nou ja, ik weet niet, misschien meer opkomen voor mezelf en duidelijk zeggen wat ik leuk of niet leuk vind.’

Zou Paul je daarbij kunnen helpen?
‘Ja, hij moet niet doen alsof ik er niet ben. Ik ben een belangrijk deel in zijn leven. Voorlopig is hij nog niet van me af. Ik zou willen dat Paul me meer aandacht geeft en voor me opkomt als het nodig is’.

Je wil dat de volwassen Paul je aandacht geeft en je beschermt. Is dat wat je wil? ‘Ja, dan voel ik me veilig en kan ik de hele wereld aan’.

Ik vond het prettig om even met je gesproken te hebben. Dank je wel!
Zou je weer willen gaan zitten op de plaats van Paul?
Paul komt weer terug op zijn stoel en kijkt eerst nog wat onwennig en beduusd. Hij neemt de tijd om weer een balans te vinden en de energie van het gepeste kind in hemzelf te integreren. Hij is blij verrast dat hij zo concreet dit deel van hemzelf kon ervaren en is vast van plan om het kind in hem voortaan in bescherming te nemen en voor hem op te komen.

Ik neem afscheid van Paul. Het lijkt of hij met wat meer zelfvertrouwen de deur uit stapt.

(verkorte fictieve weergave van een voice dialogue sessie)

Ben Hoogenboom, directeur ZenCenter/ Centrum voor zingeving

6 oktober 202113 oktober 2024

Kwetsbaar durven zijn

Het raakt me diep om jouw kwetsbaarheid te mogen zien. Het is niet breekbaar en soft, maar ongelooflijk krachtig. Zo puur en authentiek.

Ik weet nog dat je die muur om je heen had. Ik kon je niet bereiken. Je was ver weg in je eigen wereld. Mijn woorden bereikten je niet. Mijn hart bereikte je niet, maar toch voelde ik een onhoorbaar verlangen. Je verschuilde je achter je muur zodat je niet geraakt kon worden, uit angst om dat wat jou het liefste was kwijt te raken. Je verschuilde je achter de groep, achter bergen argumenten, achter ferme taal en achter stoere vrienden, zodat je niet opnieuw kwijt zou raken wat jou het liefste is. Ik hoorde niet jouw geluid, maar het lawaai waarin je kon vergeten en de pijn niet hoefde te voelen.

Ik geef je mijn vertrouwen in de hoop een glimp van je te zien. Ik geef je mijn openheid en accepteer je onvoorwaardelijk omdat ik achter die muur iets moois meen te zien. Ik wacht stil en zonder oordeel, met respect voor wat voor jou het liefste is.

Geleidelijk kom je naar me toe. Je durft kwetsbaar te zijn. Maar soms schiet je ook weer weg. Ik ben soms ongeduldig als je weer in je schulp kruipt. Ik wil je zo graag zien.

kwetsbaar echo van verlangen om heel en volledig te zijn

In jouw woorden hoor ik steeds vaker het verlangen doorklinken. Een echo om heel en volledig te zijn en ten diepste naar buiten te brengen wat jou het liefste is. Er is wel durf voor nodig om de muur te slechten, daarom doe je dat steen voor steen en langzaam wordt het verlangen om naar buiten te komen groter dan de angst om te verliezen.

Ik blijf zien wie je ten diepste bent en nodig je uit om ruimte te geven aan je woorden, aan je gevoelens, je verlangens, maar ook aan je pijn, je verdriet en gekwetstheid.

Langzaam komt jouw schat naar buiten

Langzaam vallen de verdedigingen weg en komt jouw schat naar buiten. Het is nog broos en aarzelend, maar er ontvouwt zich leven, passie, plezier, liefde en overgave aan jezelf, aan datgene wat jou het meest dierbaar is. Soms word je nog wel geraakt, maar je vlucht niet meer achter de muur. Je laat je nog wel raken maar het raakt je niet meer in je ziel.

Ik voel in deze kwetsbaarheid een onvoorwaardelijke overgave aan het leven. Samen geven we ons over en daarin voel ik ten diepste de verbinding met jou en met wat ons samen het meest dierbaar is.

Ben Hoogenboom, directeur ZenCenter/ Centrum voor zingeving

20 juni 20215 mei 2023

de magie van het moment

Er zijn van die momenten waarop het plotseling gebeurt. Momenten waarbij je opeens een diep gevoel van ‘levend zijn’ ervaart. In dit magische moment ervaar je hoe de ziel raakt aan het dagelijks bestaan.

Je herkent vast wel die momenten als je in de natuur bent en zo maar getroffen word door de schoonheid van een bloem of de kleuren van de ondergaande zon. Of als je luistert naar muziek, waarmee je opeens op een diepere laag geraakt wordt. Alsof jouw ziel samenvalt met dat unieke moment.

Als kind kon ik genieten van het waterleven in de vele slootjes op de kwekerij van mijn ouders. Languit lag ik aan de waterkant en genoot van alle beestjes die ik in het heldere water zag. Ik voelde me volledig gelukkig in dat unieke moment.

Later in mijn rol als coach heb ik veel bijzondere momenten ervaren in verdiepende gesprekken met cursisten. Gesprekken van ‘hart tot hart’ waarin alles samenviel en onze zielen zich leken te verenigen in dat unieke moment.

Deze unieke momenten kun je helaas niet bewaren of herhalen. Welke pogingen je ook doet om het weer te herbeleven, het lukt niet om weer datzelfde gevoel te ervaren. Het enige dat rest is een bijna woordeloze diepgekoesterde herinnering.
En dat is precies wat deze deze momenten zo kenmerkt. Ze zijn niet in woorden uit te drukken. Pogingen om het in onze taal te verwoorden stranden omdat we niet in staat zijn om die unieke belevenis woorden te geven. Het is voorbehouden aan dichters, schilders of musici die met een andere ’taal’ ons dichterbij deze ervaring kunnen brengen.

Het is een uitdaging om iedere keer weer opnieuw open te staan voor de magie en de betovering van het moment. Want dan, plotseling, als we het helemaal niet verwachten, is het daar: Het moment van je ‘levend’ voelen. Een moment van wakkere aanwezigheid in het hier en nu. Het unieke moment waarop de ziel samenvalt met het dagelijkse leven.

Ben Hoogenboom/
Geïnspireerd door het boek ‘De Magie van het dagelijks leven’ van Thomas Moore.

31 juli 20205 mei 2023

De eenvoud van alledag

Zingeving is het besef van eenvoud in de werkelijkheid van alledag

aandacht voor de eenvoud van het leven, rusteloos zoekend. — De eenvoud van het leven

Soms drijf je rusteloos door het leven, steeds op zoek naar nieuwe indrukken en steeds verder bij jezelf vandaan. Zoekend naar méér, beter of anders. Een eindeloze weg die als een vicieuze cirkel steeds weer terugkomt bij het begin.

De mensheid zoekt al eeuwenlang naar dat éne. Dat éne dat het materiële overstijgt. Dat niet te koop is en een niet te bereiken ideaal lijkt te zijn, want net als je denkt dat je het hebt, dan verdwijnt het weer en sta je met lege handen. We proberen er woorden aan te geven, zoals het streven naar een hoger doel, geluk, éénwording of verlichting, maar meestal verzanden we in woorden, omdat we nauwelijks in staat zijn om in woorden uit te drukken wat we bedoelen en waar dat diepere verlangen naar uitgaat.

De mystiek van deze zoektocht intrigeert me mateloos. Vooral omdat ik zelf een zoeker ben, verwonderd kijkend naar het leven en naar de zin ervan.

Het Zenboeddhisme maakte korte metten met een zoektocht die buiten mij lag. Juist door dit rusteloos zoeken dwaalde ik verder af van waar ik naar zocht. Het mentale wapengekletter bracht me niet naar de kern.

Mijn zen-weg begon met stilte! Niet met krampachtig zoeken, maar met luisteren naar mezelf. Naar alle innerlijke verhalen over verlangens, intriges, valkuilen en vooral over kwetsbaarheid. Een luisteren zonder oordeel, zonder doel en met een diep mededogen. Dit luisteren maakte me stil, met aandacht voor het kleine en voor de eenvoudige werkelijkheid van alledag.

de KUNST van het kleine…

Aanwezig zijn in het moment geeft een diep gevoel van voldoening. Wat je ook doet en wat je werkzaamheden ook zijn. Als je aanwezig bent in het moment met een aandachtige en wakkere geest ervaar je rust en voldoening. Juist door de aandacht te richten ontstaat er ruimte om het gehele ‘plaatje’ te zien. Er ontstaat rust en vertrouwen waarin er open aandacht is voor het grotere geheel, terwijl toch elk detail zichtbaar is.

eenvoud in elk moment

Het maakt niet uit of je een rol vervult als leidinggevende, ouder, mantelzorger of politieagent: aanwezig zijn in het moment geeft een nieuwe kijk op je leven en geeft je bezigheden een diepere wezensgrond. Aandachtig zijn is de eenvoud ervaren. Dat geldt ook voor de kleinste bezigheden in het leven waarin je de KUNST van het kleine kunt beoefenen. Wie jij bent wordt vooral zichtbaar in jouw aanwezigheid van moment tot moment in de kleinste dingen van alledag.

Ben Hoogenboom, Directeur ZenCenter. Geïnspireerd door ‘De Zen van het leven’/ J Stollman

18 juni 202013 maart 2025

Wat bezielt je?

Wat bezielt je? Wat haal je in je hoofd? Doe maar gewoon!

Deze vraag heeft vaak een negatieve lading. Blijkbaar wordt datgene waar je door bezield bent geraakt niet als normaal ervaren. Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg. Blijkbaar ligt bezieling dus vaak buiten onze norm of comfortzone.

De spirit in je leven

Toch is bezieling in je werk, relaties en contacten belangrijk. Bezieling geeft energie en betekent dat je geïnspireerd bent en oprecht gelooft in wat je doet. Bezieling is de spirit in je leven waarmee je zin geeft aan je bestaan.
Zonder bezieling kun je beter iets anders gaan doen, want als de ziel er uit is dan is het tijd om de bakens te verzetten, want wat niet bezield is, is niet meer levensvatbaar.

Het vraagt moed om naar je hart te luisteren

Het is soms best lastig om uiting te geven aan wat je bezielt of wat je raakt . Om verbinding te maken met wat er diep in hart leeft en de moed te hebben daar naar te luisteren. Men zou het wel eens gek kunnen vinden, omdat je buiten de bestaande lijntjes gaat kleuren. Uiting geven aan wat je bezielt is soms een eenzaam proces, waarbij je soms tegen de stroom in moet oproeien om datgene te bereiken wat je werkelijk wilt.

Een praatje maken

Bezieling gaat niet alleen over grote thema’s, zoals een bijdrage te leveren aan een schonere wereld of ten strijde te trekken tegen onrecht of racisme. Het zijn juiste de kleine alledaagse dingen die je een gevoel van voldoening en zin kunnen geven. Een zieke buurman bezoeken, het opknappen van een oude kast of met iemand een praatje maken die eenzaam is.

Soms is lijden nodig om iets te overwinnen

Uiting geven aan wat je bezielt is niet altijd makkelijk. Het kan frustrerend zijn en veel van je verlangen. Toch kun je daar achteraf een fijn en tevreden gevoel aan overhouden. Soms kan iets buiten jouw comfortzone liggen, waar je toch een sterk gevoel van zingeving in kunt ervaren. Strijd of lijden is soms nodig om te beseffen dat je iets bijzonders hebt gepresteerd of iets hebt overwonnen.

Zen en bezieling

In de zentraditie is bezieling gekoppeld aan een levenswijze. Het gaat daarbij minder om wat je doet maar hoe je het doet. Als je al je activiteiten met bewuste aandacht doet in het ‘hier en nu’ dan krijgen die activiteiten meer diepgang en betekenis. Je brengt als het ware een ziel in jouw actie, waardoor je meer voldoening ervaart. Je kunt dit toepassen in elke actie, zoals het opruimen van je kamer, maar ook in het met aandacht zijn in een gesprek. Door op deze manier te focussen ervaar je meer energie en voldoening. Daarnaast zal de kwaliteit van je actie ook merkbaar beter of succesvoller zijn.

Wanneer het leven te oppervlakkig is geworden dan is het tijd om op zoek te gaan naar jouw bezieling….

Inspiratiedag ‘Innerlijke Vrijheid” Lees meer

24 augustus 20195 mei 2023

Hooggevoeligheid in je werk

Veel mensen zijn hooggevoelig. En dat geldt zeker niet alleen voor vrouwen, want ook mannen zijn gevoeliger dan je misschien denkt.

hooggevoeligheid, hsp, zingeving, intuïtie, gevoelig, prikkels, onderstroom — hooggevoeligheid in je werk

Hooggevoeligheid is tegenwoordig een veelgebruikte uitdrukking om aan te geven dat iemand extra gevoelig is voor informatie en prikkels uit zijn of haar omgeving. Daar kunnen hooggevoelige mensen last van hebben in de vorm van stress, overprikkeling, depressiviteit of je kunt je disconnected voelen met je omgeving. Het kan echter ook een voordeel zijn dat je gevoelig bent. Je neemt (vaak onbewust) veel meer waar, vooral in de onderstroom van ‘dat wat niet gezegd wordt’. Dat maakt je bewuster van je denken en voelen, waardoor je meer overzicht hebt over een situatie en creatiever kunt handelen.

Prikkels zijn verslavend

Zijn we gevoeliger geworden in de loop van de tijd? Zeker is wel dat de hoeveelheid informatie en prikkels, die ons dagelijks overspoelen, in de afgelopen decennia enorm zijn toegenomen. Neem bv. de toename van communicatie (o.a. via sociale media, tv en reclame). Ook de toegenomen drukte in het verkeer en de snelheid waarmee actie en reactie elkaar opvolgen. De druk van verwachtingen en resultaten op het werk en het toegenomen sociale verkeer trekken een zware wissel op onze sensitiviteit en opnamevermogen. Prikkels kunnen ook verleidelijk zijn en lijken collectief verslavend. Kijk maar naar de verslavende telefoon en het voortdurend zoeken naar afleidingen om onze tijd te vullen. Onze gedachten draaien op volle toeren, steeds weer op zoek naar nieuwe prikkels en sensaties. Zo kan de innerlijke antenne overbelast raken en is het tijd om stil te staan en jezelf te ‘resetten’.

Mannen minder gevoelig dan vouwen?

hooggevoeligheid, hsp, zingeving, intuïtie, gevoelig, hooggevoelige mensen, — Zijn mannen minder gevoelig?

Zijn mannen minder gevoelig dan vrouwen? Nee, ik denk van niet. Er is wel een verschil met hoe we omgaan met prikkels en informatie. Waar mannen in het algemeen meer behoefte hebben aan een gestructureerde verwerking van alle prikkels en het misschien minder snel uiten, zijn vrouwen meer gevoelig voor sociale prikkels en menselijke verhoudingen. Zij zijn meer in staat om te multitasken in het verwerken van prikkels en gevoelens en hier meer op detailniveau uiting aan te geven.

Hooggevoeligheid betekent niet dat men alleen gevoelig is voor zintuiglijke waarnemingen, maar in het bijzonder ook voor de sociale sfeer of de energie in de omgeving. Hooggevoelige mensen kunnen uitstekend de non-verbale onderstroom ervaren in een team of organisatie. Zij weten wat er onderhuids speelt tussen bv. collega’s en kunnen gevoelens van irritatie, angst, jaloezie, onzekerheid en onmacht feilloos aanvoelen, maar zijn zich ook bewust van de ‘verborgen agenda’s’ en de ‘politieke spelletjes’ in een organisatie. Die onzichtbare onderstroom kan zo overweldigend zijn en zeker als de grenzen wegvallen tussen de eigen gevoelens en die van anderen. Men gaat dan teveel op in het geweld van prikkels en waarnemingen, dat de kans op stress of burn-out makkelijk op de loer ligt.

autoriteit versterken en grenzen bewaken

Hooggevoeligheid is een kwaliteit, die je ook in de weg kan staan. Het vraagt namelijk om je autoriteit goed te bewaken. Met autoriteit bedoel ik dat je bewust en stevig in je eigen energie/aarding staat. Emotioneel en mentaal opgewassen tegen het geweld van de externe prikkels en niet omvergeblazen wordt. Dat vraagt zelfkennis en weten wat je valkuilen, belemmeringen én grenzen zijn. Vanuit de boeddhistische invalshoek vraagt dit ook een verbinding aan te gaan met jouw innerlijke (stille) wijsheid, die als het ware op een neutrale en ontspannen manier het overzicht houdt op jouw denken, voelen en handelen. Meditatie, mindfulness of yoga zijn goede technieken om contact te maken met innerlijke kracht en autoriteit. Kortom er moet voldoende tegenwicht zijn om zelf goed in balans te blijven met de prikkels en het lawaai uit de uiterlijke wereld.

Hooggevoelige mensen zijn vaak helpers, die gevoelig zijn voor de behoeften en noden van anderen. Zij vinden het ook lastig om ‘nee’ te zeggen. Dat betekent dat ze vaak energetisch openstaan voor de onderstroom bij anderen en daarmee teveel van hun eigen energie weggeven. Met als gevolg dat ze sneller vermoeid raken en zich terugtrekken in hun eigen wereld.

Hooggevoeligheid in de organisatie

Hooggevoelige mensen zijn een waardevolle en unieke bijdrage voor de organisatie. Ze nemen veel waar en zijn gevoelig voor de onderstroom. Daarmee hebben zij vaak een goede signaalfunctie voor als iets in de onderlinge verhoudingen scheef dreigt te lopen. Zij zijn als de ‘haarlemmer olie’, het smeermiddel voor een goede sfeer en zijn over het algemeen creatief. Omdat ze veel informatie binnen krijgen hebben ze vaak een duidelijk overzicht over de situatie en weten ze welke stappen genomen moeten worden. De andere kant van hooggevoelige mensen is dat ze niet altijd makkelijk zijn voor zichzelf en anderen. Ze zijn wel sociaal, maar niet sociabel. Ze trekken zich soms terug, omdat de prikkels hun teveel worden. De uitdaging in de organisatie of het team is om elkaar bewust te maken van elkaars kwaliteiten, waarbij men rekening houdt met elkaars specifieke behoeften.

Hooggevoeligheid is een kracht, die je leven intenser en mooier kan maken. Zorg wel voor voldoende balans met wat je innerlijk aan kan en geef vooral je grenzen aan.

Ben Hoogenboom, directeur ZENCENTER