Zingeving en levensvragen vanuit Oosters en Westers perspectief
Sta je wel eens stil bij belangrijke levensvragen? Wat maakt het leven zinvol? Hoe houd je zin en plezier in je leven en in je werk? Hoe kun je als coach of begeleider een inspiratiebron zijn voor anderen.
Wat is de betekenis van het leven en waarom staat zingeving zo in de belangstelling? Ondanks onze kennis en vooruitgang, zijn gevoelens van onrust, leegte of onzekerheid niet minder geworden. Door de ontkerkelijking, het loslaten van tradities of familiebanden, ervaren steeds meer mensen een gemis aan houvast en geborgenheid, waardoor men meer op zichzelf is aangewezen. Vragen als: ‘Wat is de zin van het leven? Hoe integreer ik zingeving en spiritualiteit in mijn persoonlijke en professionele leven?’ Hoe ga ik om met levensvragen van anderen in een polariserende samenleving? Zeker op momenten van vertwijfeling of belangrijke veranderingen in het leven is er behoefte aan antwoorden op deze levensvragen.
De eerstvolgende training zal in maart 2024 plaatsvinden. Exact data volgen. Meld je tijdig aan of maak een afspraak voor een vrijblijvend informatiegesprek via het contactformulier.
Er zijn van die momenten waarop het plotseling gebeurt. Momenten waarbij je opeens een diep gevoel van ‘levend zijn’ ervaart. In dit magische moment ervaar je hoe de ziel raakt aan het dagelijks bestaan.
Je herkent vast wel die momenten als je in de natuur bent en zo maar getroffen word door de schoonheid van een bloem of de kleuren van de ondergaande zon. Of als je luistert naar muziek, waarmee je opeens op een diepere laag geraakt wordt. Alsof jouw ziel samenvalt met dat unieke moment.
Als kind kon ik genieten van het waterleven in de vele slootjes op de kwekerij van mijn ouders. Languit lag ik aan de waterkant en genoot van alle beestjes die ik in het heldere water zag. Ik voelde me volledig gelukkig in dat unieke moment.
Later in mijn rol als coach heb ik veel bijzondere momenten ervaren in verdiepende gesprekken met cursisten. Gesprekken van ‘hart tot hart’ waarin alles samenviel en onze zielen zich leken te verenigen in dat unieke moment.
Deze unieke momenten kun je helaas niet bewaren of herhalen. Welke pogingen je ook doet om het weer te herbeleven, het lukt niet om weer datzelfde gevoel te ervaren. Het enige dat rest is een bijna woordeloze diepgekoesterde herinnering. En dat is precies wat deze deze momenten zo kenmerkt. Ze zijn niet in woorden uit te drukken. Pogingen om het in onze taal te verwoorden stranden omdat we niet in staat zijn om die unieke belevenis woorden te geven. Het is voorbehouden aan dichters, schilders of musici die met een andere ’taal’ ons dichterbij deze ervaring kunnen brengen.
Het is een uitdaging om iedere keer weer opnieuw open te staan voor de magie en de betovering van het moment. Want dan, plotseling, als we het helemaal niet verwachten, is het daar: Het moment van je ‘levend’ voelen. Een moment van wakkere aanwezigheid in het hier en nu. Het unieke moment waarop de ziel samenvalt met het dagelijkse leven.
Zingeving is het besef van eenvoud in de werkelijkheid van alledag
De eenvoud van het leven
Soms drijf je rusteloos door het leven, steeds op zoek naar nieuwe indrukken en steeds verder bij jezelf vandaan. Zoekend naar méér, beter of anders. Een eindeloze weg die als een vicieuze cirkel steeds weer terugkomt bij het begin.
De mensheid zoekt al eeuwenlang naar dat éne. Dat éne dat het materiële overstijgt. Dat niet te koop is en een niet te bereiken ideaal lijkt te zijn, want net als je denkt dat je het hebt, dan verdwijnt het weer en sta je met lege handen. We proberen er woorden aan te geven, zoals het streven naar een hoger doel, geluk, éénwording of verlichting, maar meestal verzanden we in woorden, omdat we nauwelijks in staat zijn om in woorden uit te drukken wat we bedoelen en waar dat diepere verlangen naar uitgaat.
De mystiek van deze zoektocht intrigeert me mateloos. Vooral omdat ik zelf een zoeker ben, verwonderd kijkend naar het leven en naar de zin ervan.
Het Zenboeddhisme maakte korte metten met een zoektocht die buiten mij lag. Juist door dit rusteloos zoeken dwaalde ik verder af van waar ik naar zocht. Het mentale wapengekletter bracht me niet naar de kern.
Mijn zen-weg begon met stilte! Niet met krampachtig zoeken, maar met luisteren naar mezelf. Naar alle innerlijke verhalen over verlangens, intriges, valkuilen en vooral over kwetsbaarheid. Een luisteren zonder oordeel, zonder doel en met een diep mededogen. Dit luisteren maakte me stil, met aandacht voor het kleine en voor de eenvoudige werkelijkheid van alledag.
de KUNST van het kleine…
Aanwezig zijn in het moment geeft een diep gevoel van voldoening. Wat je ook doet en wat je werkzaamheden ook zijn. Als je aanwezig bent in het moment met een aandachtige en wakkere geest ervaar je rust en voldoening. Juist door de aandacht te richten ontstaat er ruimte om het gehele ‘plaatje’ te zien. Er ontstaat rust en vertrouwen waarin er open aandacht is voor het grotere geheel, terwijl toch elk detail zichtbaar is.
eenvoud in elk moment
Het maakt niet uit of je een rol vervult als leidinggevende, ouder, mantelzorger of politieagent: aanwezig zijn in het moment geeft een nieuwe kijk op je leven en geeft je bezigheden een diepere wezensgrond. Aandachtig zijn is de eenvoud ervaren. Dat geldt ook voor de kleinste bezigheden in het leven waarin je de KUNST van het kleine kunt beoefenen. Wie jij bent wordt vooral zichtbaar in jouw aanwezigheid van moment tot moment in de kleinste dingen van alledag.
Ben Hoogenboom, Directeur ZenCenter. Geïnspireerd door ‘De Zen van het leven’/ J Stollman
Wat bezielt je? Wat haal je in je hoofd? Hoe kom je daar nu bij?
Deze vraag heeft vaak een negatieve lading. Blijkbaar wordt datgene waar je door bezield bent geraakt niet als normaal ervaren. Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg. Blijkbaar ligt bezieling dus vaak buiten onze norm of comfortzone.
De spirit in je leven
Toch is bezieling in je werk, relaties en contacten belangrijk. Bezieling geeft energie en betekent dat je geïnspireerd bent en oprecht gelooft in wat je doet. Bezieling is de spirit in je leven waarmee je zin geeft aan je bestaan. Zonder bezieling kun je beter iets anders gaan doen, want als de ziel er uit is dan is het tijd om de bakens te verzetten, want wat niet bezield is, is niet meer levensvatbaar.
Het vraagt moed om naar je hart te luisteren
Het is soms best lastig om uiting te geven aan wat je bezielt of wat je raakt . Om verbinding te maken met wat er diep in hart leeft en de moed te hebben daar naar te luisteren. Men zou het wel eens gek kunnen vinden, omdat je buiten de bestaande lijntjes gaat kleuren. Uiting geven aan wat je bezielt is soms een eenzaam proces, waarbij je soms tegen de stroom in moet oproeien om datgene te bereiken wat je werkelijk wilt.
Een praatje maken
Bezieling gaat niet alleen over grote thema’s, zoals een bijdrage te leveren aan een schonere wereld of ten strijde te trekken tegen onrecht of racisme. Het zijn juiste de kleine alledaagse dingen die je een gevoel van voldoening en zin kunnen geven. Een zieke buurman bezoeken, het opknappen van een oude kast of met iemand een praatje maken die eenzaam is.
Soms is lijden nodig om iets te overwinnen
Uiting geven aan wat je bezielt is niet altijd makkelijk. Het kan frustrerend zijn en veel van je verlangen. Toch kun je daar achteraf een fijn en tevreden gevoel aan overhouden. Soms kan iets buiten jouw comfortzone liggen, waar je toch een sterk gevoel van zingeving in kunt ervaren. Strijd of lijden is soms nodig om te beseffen dat je iets bijzonders hebt gepresteerd of iets hebt overwonnen.
Zen en bezieling
In de zentraditie is bezieling gekoppeld aan een levenswijze. Het gaat daarbij minder om wat je doet maar hoe je het doet. Als je al je activiteiten met bewuste aandacht doet in het ‘hier en nu’ dan krijgen die activiteiten meer diepgang en betekenis. Je brengt als het ware een ziel in jouw actie, waardoor je meer voldoening ervaart. Je kunt dit toepassen in elke actie, zoals het opruimen van je kamer, maar ook in het met aandacht zijn in een gesprek. Door op deze manier te focussen ervaar je meer energie en voldoening. Daarnaast zal de kwaliteit van je actie ook merkbaar beter of succesvoller zijn.
Wanneer het leven te oppervlakkig is geworden dan is het tijd om op zoek te gaan naar jouw bezieling….
Veel mensen zijn hooggevoelig. En dat geldt zeker niet alleen voor vrouwen, want ook mannen zijn gevoeliger dan je misschien denkt.
hooggevoeligheid in je werk
Hooggevoeligheid is tegenwoordig een veelgebruikte uitdrukking om aan te geven dat iemand extra gevoelig is voor informatie en prikkels uit zijn of haar omgeving. Daar kunnen hooggevoelige mensen last van hebben in de vorm van stress, overprikkeling, depressiviteit of je kunt je disconnected voelen met je omgeving. Het kan echter ook een voordeel zijn dat je gevoelig bent. Je neemt (vaak onbewust) veel meer waar, vooral in de onderstroom van ‘dat wat niet gezegd wordt’. Dat maakt je bewuster van je denken en voelen, waardoor je meer overzicht hebt over een situatie en creatiever kunt handelen.
Prikkels zijn verslavend
Zijn we gevoeliger geworden in de loop van de tijd? Zeker is wel dat de hoeveelheid informatie en prikkels, die ons dagelijks overspoelen, in de afgelopen decennia enorm zijn toegenomen. Neem bv. de toename van communicatie (o.a. via sociale media, tv en reclame). Ook de toegenomen drukte in het verkeer en de snelheid waarmee actie en reactie elkaar opvolgen. De druk van verwachtingen en resultaten op het werk en het toegenomen sociale verkeer trekken een zware wissel op onze sensitiviteit en opnamevermogen. Prikkels kunnen ook verleidelijk zijn en lijken collectief verslavend. Kijk maar naar de verslavende telefoon en het voortdurend zoeken naar afleidingen om onze tijd te vullen. Onze gedachten draaien op volle toeren, steeds weer op zoek naar nieuwe prikkels en sensaties. Zo kan de innerlijke antenne overbelast raken en is het tijd om stil te staan en jezelf te ‘resetten’.
Mannen minder gevoelig dan vouwen?
Zijn mannen minder gevoelig?
Zijn mannen minder gevoelig dan vrouwen? Nee, ik denk van niet. Er is wel een verschil met hoe we omgaan met prikkels en informatie. Waar mannen in het algemeen meer behoefte hebben aan een gestructureerde verwerking van alle prikkels en het misschien minder snel uiten, zijn vrouwen meer gevoelig voor sociale prikkels en menselijke verhoudingen. Zij zijn meer in staat om te multitasken in het verwerken van prikkels en gevoelens en hier meer op detailniveau uiting aan te geven.
Hooggevoeligheid betekent niet dat men alleen gevoelig is voor zintuiglijke waarnemingen, maar in het bijzonder ook voor de sociale sfeer of de energie in de omgeving. Hooggevoelige mensen kunnen uitstekend de non-verbale onderstroom ervaren in een team of organisatie. Zij weten wat er onderhuids speelt tussen bv. collega’s en kunnen gevoelens van irritatie, angst, jaloezie, onzekerheid en onmacht feilloos aanvoelen, maar zijn zich ook bewust van de ‘verborgen agenda’s’ en de ‘politieke spelletjes’ in een organisatie. Die onzichtbare onderstroom kan zo overweldigend zijn en zeker als de grenzen wegvallen tussen de eigen gevoelens en die van anderen. Men gaat dan teveel op in het geweld van prikkels en waarnemingen, dat de kans op stress of burn-out makkelijk op de loer ligt.
autoriteit versterken en grenzen bewaken
Hooggevoeligheid is een kwaliteit, die je ook in de weg kan staan. Het vraagt namelijk om je autoriteit goed te bewaken. Met autoriteit bedoel ik dat je bewust en stevig in je eigen energie/aarding staat. Emotioneel en mentaal opgewassen tegen het geweld van de externe prikkels en niet omvergeblazen wordt. Dat vraagt zelfkennis en weten wat je valkuilen, belemmeringen én grenzen zijn. Vanuit de boeddhistische invalshoek vraagt dit ook een verbinding aan te gaan met jouw innerlijke (stille) wijsheid, die als het ware op een neutrale en ontspannen manier het overzicht houdt op jouw denken, voelen en handelen. Meditatie, mindfulness of yoga zijn goede technieken om contact te maken met innerlijke kracht en autoriteit. Kortom er moet voldoende tegenwicht zijn om zelf goed in balans te blijven met de prikkels en het lawaai uit de uiterlijke wereld.
Hooggevoelige mensen zijn vaak helpers, die gevoelig zijn voor de behoeften en noden van anderen. Zij vinden het ook lastig om ‘nee’ te zeggen. Dat betekent dat ze vaak energetisch openstaan voor de onderstroom bij anderen en daarmee teveel van hun eigen energie weggeven. Met als gevolg dat ze sneller vermoeid raken en zich terugtrekken in hun eigen wereld.
Hooggevoeligheid in de organisatie
hooggevoeligheid in je werk
Hooggevoelige mensen zijn een waardevolle en unieke bijdrage voor de organisatie. Ze nemen veel waar en zijn gevoelig voor de onderstroom. Daarmee hebben zij vaak een goede signaalfunctie voor als iets in de onderlinge verhoudingen scheef dreigt te lopen. Zij zijn als de ‘haarlemmer olie’, het smeermiddel voor een goede sfeer en zijn over het algemeen creatief. Omdat ze veel informatie binnen krijgen hebben ze vaak een duidelijk overzicht over de situatie en weten ze welke stappen genomen moeten worden. De andere kant van hooggevoelige mensen is dat ze niet altijd makkelijk zijn voor zichzelf en anderen. Ze zijn wel sociaal, maar niet sociabel. Ze trekken zich soms terug, omdat de prikkels hun teveel worden. De uitdaging in de organisatie of het team is om elkaar bewust te maken van elkaars kwaliteiten, waarbij men rekening houdt met elkaars specifieke behoeften.
Hooggevoeligheid is een kracht, die je leven intenser en mooier kan maken. Zorg wel voor voldoende balans met wat je innerlijk aan kan en geef vooral je grenzen aan.
In elk mens leeft een verlangen naar eenwording. Het verlangen om dualiteiten op te heffen en de onzichtbare onderstroom met de zichtbare bovenstroom te verenigen. Het is een verlangen naar compleetheid, dat soms een geluksmoment wordt genoemd en in onze tijd zich uit in een toenemende behoefte aan zingeving en spiritualiteit.
Waarom staat zingeving zo in de belangstelling? Ondanks onze kennis en vooruitgang, zijn gevoelens van onrust, leegte of onzekerheid niet minder geworden. Waar voorheen religies, tradities of familiebanden een bron van houvast en geborgenheid boden, zijn we nu meer dan ooit op onszelf aangewezen en dringen zich fundamentele vragen over het leven aan ons op. Wat is het doel en wat geeft zin aan het leven? Zeker op momenten van vertwijfeling of heftige gebeurtenissen gaan we op zoek naar de zin van het bestaan.
Zoeken naar zingeving.
Niet alleen individuen, maar ook organisaties, lijken zich steeds meer af te vragen wat is het doel en de zin van het bestaan en wat is onze bijdrage aan het grotere geheel? Want ondanks groeiende omzetcijfers, een hoger inkomen, een mooi huis, goede gezondheid en fijne relaties, blijft een gevoel van rusteloosheid en oppervlakkigheid aan ons opdringen. Er is een knagend gevoel naar meer en een zoeken naar zingeving. We ervaren dat er iets is dat groter is dan onszelf, waar we niet bij kunnen en geen controle over hebben.
Een doel hebben en zin geven aan ons leven
Zingeving speelt zich niet altijd op een bewust niveau af. We denken er meestal niet over na en lopen als vanzelf mee in de maalstroom van het leven. We worden pas ‘wakker’ als de dingen niet meer als vanzelf gaan. Als we geraakt worden in de zekerheden en vanzelfsprekendheden van ons bestaan en niet meer weten hoe het verder moet. Maar ook als we geen genoegen nemen met de vlakheid en leegheid van het leven en beseffen dat er meer moet zijn dat ons leven verrijkt en de moeite waard maakt. We willen een doel hebben om voor te vechten of van betekenis zijn, zodat ons leven zin krijgt. We zoeken naar zingeving en naar een diepere en duurzame laag van vervulling.
Zingeving is een gevoel dat je er toe doet..
Zingeving is heel persoonlijk en heeft voor ieder een andere betekenis. Zo kun je zin ontlenen aan je werk en de mensen om je heen. We noemen dat de uiterlijke kant van zingeving. Je kunt zin ontlenen aan het feit dat je ergens bij hoort. Bij een groep, een organisatie, een clan, een cultuur. Als we ergens bij horen dan voelen we ons gedragen en geborgen. Het maakt ons sterker en dat geeft een gevoel dat we er toe doen!
We willen ook van betekenis zijn voor anderen. In het groot of klein willen we iets bijdragen aan het succes of plezier van anderen. Dan doen we in het werk, in het leiding geven aan een organisatie of aan een bijdrage leveren aan een duurzame wereld. Maar ook in kleine en alledaagse dingen, zoals het zorgen voor een ziek familielid of voetballen met de kinderen, kunnen als een intens gevoel van zingeving worden ervaren.
Zingeving zoeken
Een zoektocht naar zingeving
Zingeving heeft ook een intrinsieke kant. Het is het besef van een diepere bron in onszelf die zin geeft aan het bestaan. Deze laag geeft een diep gevoel van vertrouwen en van spiritueel gedragen zijn. Het is een laag die verder en dieper reikt dan de uiterlijke dingen van het leven, zoals relaties, de groep of het werk. Het is een laag die minder grijpbaar is en zich ook niet makkelijk in woorden laat uitdrukken. Een spiritueel besef, dat voorbij gaat aan dogmatische overtuigingen of religies.
Een strikt persoonlijk antwoord
We zien tegenwoordig dat, vooral ook onder jongeren, een grotere spirituele interesse ontstaat. Een zoektocht naar zingeving en spiritualiteit, waar niet altijd meer de paden van de gangbare religies worden bewandeld. Een behoefte aan zingeving en spiritualiteit om de ‘vlakheid’ van het leven te ontstijgen. Een boeiende weg die vrij en onafhankelijk gelopen kan worden en voor ieder ruimte laat voor een strikt persoonlijk antwoord.
Het is een uitdaging van deze tijd om de innerlijke en uiterlijke wereld te verbinden en op reis te gaan naar een een zinvol bestaan. Ons bewust te zijn van een indringende verbondenheid met elkaar, zowel in het persoonlijke én in het professionele leven. Verantwoording durven en willen nemen voor ‘al wat is’ en ons ten dienste willen stellen aan het ‘grotere geheel’.
‘Als je ziel gaat zingen, dan weet je dáár moet ik zijn!’
op zoek naar je zielemissie
Bewustzijn betekent dat je vrij en oordeelloos op zoek gaat naar de zin van jouw bestaan, naar jouw bron en zielemissie. Een boeiende reis, waarvan het einddoel ongewis blijft, maar niettemin een zinvolle bijdrage levert aan geluk en betekenisgeving in het leven. Een zoektocht naar zingeving, en spiritualiteit die je uitnodigt om ook anderen wakker te maken om van betekenis te zijn en te bezielen. Anderen te begeleiden op hun weg naar passie en zingeving. De Duitse monnik Anselm Grün noemde dit ‘de ziel van de mens aanraken en vleugels geven’. Dit vraagt om ook de eigen ziel aan te raken, de eigen bezieling te ontdekken en vanuit een wakker bewustzijn de verbinding aan te gaan met de ander en met de wereld.
Er was eens een monnik die leefde aan de rand van het bos. Op een dag kreeg hij bezoek van een manager uit de grote stad. U bent een wijs man zei de manager. Zou u mij kunnen vertellen hoe ik meer zingeving en geluk in mijn werk kan bereiken? De monnik nam hem mee naar buiten en vroeg hem om hem te helpen om hout te hakken. De manager keek verbaasd maar begon toch hout te hakken. Na enige tijd waren beiden vermoeid van het houthakken. Ze rusten samen uit en dronken wat thee. De manager vroeg wederom aan de monnik: Hoe kan ik meer zin ervaren in mijn werk? Na een lange tijd van zwijgen zei de monnik: Je hebt me geholpen om hout te hakken, samen hebben we wat gedronken en teruggeblikt op wat we hebben gedaan. Het was zinvol en nuttig wat je hebt gedaan, want met het hout heb ik weer warmte voor de winter. Ik ben je dankbaar dat je me hebt geholpen. De manager was blij verrast door de woorden van de monnik. Hij voelde zich tevreden en meende ook een moment van geluk te ervaren….
Op een goede dag vroeg een leerling aan zijn Zenmeester: Meester zou u alstublieft een paar grondregels op willen schrijven hoe ik de hoogste wijsheid zou kunnen bereiken?’ De Zenmeester greep meteen een penseel en schreef: ‘Aandacht’. Is dat alles? Vroeg de leerling. ‘Wilt u er niet nog iets bijschrijven?’ Daarop schreef de Zenmeester twee keer achter elkaar: ‘Aandacht, aandacht’. Nou, zei de leerling, ‘ik zie echt niets dieps of spiritueels in wat u hebt opgeschreven’, waarop de Zenmeester drie keer achter elkaar hetzelfde opschreef: Aandacht, aandacht, aandacht’! Geïrriteerd wilde de leerling toen weten: ‘Wat betekent dat woord nou?’ En de Zenmeester antwoordde zacht: Aandacht betekent aandacht’.
De bron van bewustwording
Dit is een ogenschijnlijk grappig zen-verhaal met een diepere betekenis. Aandacht is de bron of het begin van bewustwording. Daarmee is aandacht méér dan alleen een woord. Aandacht is een ervaring. Een bewuste keuze om energie te richten of te focussen op een bezigheid of op een gesprek, zonder dat we ons laten afleiden of verleiden door andere zaken. Aandacht geven aan onze bezigheden, gesprekken en uitingen geeft niet alleen plezier en energie, maar vergroot ook het persoonlijk leiderschap en de kwaliteit van ons mens-zijn. Ook in organisaties zal bewuste aandacht voor relaties, klanten en collega’s extra diepgang en betekenis geven aan de kwaliteit van werk en functioneren.
Aandacht heeft ook een spiritueel aspect. Aandacht is het volledige spectrum van ons ZIJN ervaren. Juist door onze aandacht te richten ontstaat er ruimte om het gehele ‘plaatje’ te zien. Er ontstaat rust en een natuurlijke wijsheid, waarin er open aandacht is voor het grotere geheel, terwijl toch elk detail zichtbaar is. Aandachtstraining of zen is daarom zinvol om je mentaal en daarmee ook fysiek beter te voelen. De beloning is een merkbare verbetering van intermenselijke relaties en het geeft al je bezigheden een diepere wezensgrond.
